16 Mayıs’ta İstanbul Dolmabahçe’de yapılan ve biner savaş esirinin takasıyla sonuçlanan ilk tur Ukrayna-Rusya görüşmelerinden sonra ikinci tur görüşmeler dün yine İstanbul’da bu kez Çırağan Sarayı’nda yapıldı. Ukrayna’nın Rusya içlerindeki hava üslerine düzenlediği devasa dron saldırısı sonrasında yapılan görüşmede taraflar ateşkes için öngördükleri yol haritalarını paylaştı, esir takası konusunda anlaştı, olası liderler görüşmesini ele aldılar.
MASADA KİMLER VARDI
Tüm dünyanın ilgiyle beklediği görüşmede ilk turda olduğu gibi Ukrayna tarafına Savunma Bakanı Rüstem Umerov, Rusya tarafına ise Devlet Başkan Yardımcısı Vladimir Medinski liderlik etti. Türkiye’den ise Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, MİT Başkanı İbrahim Kalın ve Genelkurmay Başkanı Org. Metin Gürak yer aldı. Görüşme öncesi Almanya, İngiltere ve Fransa’dan temsilcilerin Ukrayna tarafıyla bir araya geldiği de öğrenildi.
‘ABD’NİN DESTEĞİ ÖNEMLİ’
Görüşme öncesi açılış konuşması yapan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD’nin bu görüşmelere inancını ve desteğini son derece önemli bulduklarını söyleyerek “Sayın Trump’ın barışın tesisi konusundaki kararlılığı yeni bir fırsat penceresi aralamıştır. Asıl olan sürdürülebilir bir barışın sağlanmasıdır. Böylelikle küresel alanda yaşanan enerji, gıda ve ulaştırma güvenliği gibi pek çok meselenin de çözümüne katkıda bulunacaktır” ifadelerini kullandı.
LİDERLER ZİRVESİ HAZIRLIĞI
Görüşme sonrası X hesabından açıklama yapan Bakan Hakan Fidan, “Yapıcı bir atmosferde cereyan eden görüşmelerde taraflar, ilk toplantıda üzerinde mutabık kaldıkları hususları bir adım ileriye taşıdılar” ifadesine yer vererek, tarafların, insani takas başlığında, yeni kategorilerde ve daha yüksek sayıda mübadele üzerinde anlaşmaya vardıklarını aktardı. Bakan Fidan toplantıda ayrıca liderler düzeyinde bir görüşme için zemin hazırlıklarının sürdürülmesinde mutabık kalındığını belirtti.
UMEROV’UN AÇIKLAMASI
Bir saat 10 dakika süren görüşmenin ardından Ukrayna Savunma Bakanı Umerov, ay sonunda Rusya ile bir görüşme daha önerdiklerini belirterek, “Ağır hasta esirlerle 25 yaş altı tüm esirlerin takası” ile savaşta hayatını kaybetmiş 6 bine karşılık 6 bin askeri takas etme konusunda anlaştıklarını söyledi. Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofis Başkanı Andriy Yermak, görüşmelerde Rus müzakerecilere, iade edilmesini istedikleri kaçırılan Ukraynalı çocukların listesinin verildiğini söyledi. Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta NATO toplantısına katılan Ukrayna lideri Volodimir Zelenski ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’a, liderler düzeyinde bir görüşmeyi desteklediğini söylediğini belirterek, “Çünkü, bizim görüşmemiz olmadan ateşkes olmayacağı izlenimine sahibim” ifadelerini kullandı. Zelenski tarafların “Türkiye aracılığıyla belge takasında bulunduğunu ve esirlerin serbest bırakılması için yeni bir hazırlık yaptıklarını” söyledi. Zelenski ayrıca, “Putin, saldırganlığını haklı çıkaracak hiçbir şey elde etmemelidir” diye konuştu. Öte yandan Rus heyetinin lideri Medinski, cephede asker cesetlerinin toplanabilmesi için 2-3 günlük ateşkes önerdiklerini belirtti.
BİLGİ NOTU
16 Mayıs’ta taraflar arasında yapılan ilk görüşmede karşılıklı olarak biner savaş esirinin takası konusunda anlaşma sağlanmış, ilerleyen günlerde aşamalı olarak mübadele süreci tamamlanmıştı.
RUSYA NE İSTİYOR
Rusya kimi kısmen ya da tamamen işgal altında olan Ukrayna’nın Kırım, Herson, Zaporojye, Lugansk ve Donetsk bölgelerinin Rusya toprağı olarak tanınmasını, Kiev’in asla NATO üyesi olmamasını, Ukrayna ordusunun asker sayısı ve silah donanımının kısıtlanmasını, Ukrayna’ya silah sevkıyatının durması gibi şartlar öne sürüyor. Rusya üçüncü ülkelerin Ukrayna’da üs kurmasına ya da tatbikatlar düzenlemesine karşı çıkıyor. Ayrıca Rusya, Ukrayna’ya yönelik müdahaleye zemin hazırladığını öne sürdüğü şartların ortadan kaldırılmasını talep ediyor.
UKRAYNA NE İSTİYOR
Görüşme öncesi Ukrayna tarafı 9 maddelik bir ateşkes yol haritası açıkladı. Belge, ilk aşamada 30 günlük genel ateşkes isteyen Ukrayna, Rusya’nın bir daha Ukrayna’ya saldırmaması, ateşkesin şimdiki cephe hattıyla geçerli olması, işgal altındaki 5 bölgenin Rusya toprağı olarak tanınmaması, Avrupa Birliği ve NATO üyeliğiyle ilgili tercihin Ukrayna’ya bırakılması gibi Moskova’nın kolayca kabul etmeyeceği şartlar içeriyor.
YOĞUN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
Türkiye’nin ev sahipliğinde dün Ukrayna ve Rusya arasında yapılan ikinci tur görüşmeler için Çırağan Sarayı etrafında geniş güvenlik önlemleri alındı. Görüşmelerin yapıldığı Çırağan Sarayı’nın denize bakan bölümünde ise Sahil Güvenlik botları görev yaptı. (Emin Mert KIRARSLAN / İSTANBUL)
Necdet Burak ÖZYURT
DÜNYANIN GÖZLERİ ÇIRAĞAN’DAYDI
- Dünkü Rusya-Ukrayna barış görüşmelerinin adresi İstanbul’daki tarihi Çırağan Sarayı’ydı. İlk tur 16 Mayıs’ta Dolmabahçe Sarayı Cumhurbaşkanlığı Çalışma Ofisi’nde gerçekleşmişti.
ÖNCE UKRAYNALILAR GELDİ
Saat 13.45’te başlayan görüşme için Çırağan’a ilk gelen delegasyon Ukrayna tarafı oldu. Savunma Bakanı Rüstem Umerov liderliğindeki Ukraynalı heyet, önünde ve ardında koruma araçlarının seyrettiği bir minibüsle toplantının yapılacağı alana geldi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in danışmanı Vladimir Medinski başkanlığındaki Rus heyetini taşıyan Rus konsolosluğuna ait araçlar ise daha sonra Çırağan Sarayı’na ulaştı.
ULUSLARARASI MEDYA AKIN ETTİ
Müzakereleri takip eden yabancı medya kuruluşlarının çeşitliliği ise dikkati çekti. Rus ve Ukraynalı medya mensuplarının yanı sıra Fransa’dan İngiltere’ye Yunanistan’dan Çin’e, İran’dan Azerbaycan’a onlarca farklı ülkeden yüzden fazla gazeteci görüşmeyi Çırağan Sarayı’nda oluşturulan medya merkezinde canlı olarak takip etti.
NAKLEN YAYINLA BAĞLANDILAR
Toplantıya Rus basını yine yoğun ilgi gösterdi. Rus medyasına ait 10’dan fazla medya kuruluşu görüşmeyi takip ederken Ukrayna’dan dört medya kurumu vardı. Yerli ve yabancı basın mensupları Çırağan Sarayı bahçesinde Boğaz manzarası önünde kanallarına bağlanıp canlı aktarımlarla son gelişmeleri izleyicilerine ilettiler.
‘TÜRKİYE DENEYİMLİ ARABULUCU’
Konuştuğumuz yabancı basın mensupları müzakerelerin geleceğine dair tek pozitif yanın Türkiye’nin deneyimli arabuluculuğu olduğunu aktardı. Moskova ve Kiev arasındaki derin görüş ayrılıkları ve önceki gün Ukrayna’nın Rus askeri üslerine gerçekleştirdiği dev dron operasyonunu hatırlatan gazeteciler, toplantının çok önemli bir dönemeçte gerçekleştiğine dikkat çekti.
Yorumlar
Kalan Karakter: