Ukrayna ve Rusya heyetleri, 2022’de başlayan savaşı sona erdirme çabaları dahilinde üç yıl aradan sonra ilk kez İstanbul’da doğrudan görüşme masasına oturdu. Dün sabah erken saatlerden itibaren Dışişleri Hakan Fidan ve Türk diplomatların yanı sıra ABD’li yetkililerin de dahil olduğu farklı formatlardaki bir dizi görüşmenin ardından çatışmanın tarafları Dolmabahçe’de karşı karşıya geldi. Dünya Ukrayna’da ateşkes beklentisi içindeyken tarafların karşılıklı olarak biner esir takasında anlaştığı bildirildi.
RUSYA: ‘MEMNUNUZ’
Rusya Devlet Başkanı Danışmanı Vladimir Medinski, “Ukrayna tarafı ile yapılan direkt müzakereler sona erdi ve görüşmeden memnunuz. Müzakereleri devam ettirmeye hazırız” dedi. Taraflar arasında karşılıklı olarak biner savaş esirinin takası için anlaştıklarını açıklayan Medinski, “Ukrayna tarafı devlet başkanları arasında doğrudan görüşme talep etti. Bu talebi not ettik. Her iki tarafın da gelecekte olası bir ateşkese ilişkin vizyonunu sunması konusunda mutabık kaldık” dedi. Bu savaşın başından bu yana en büyük takas olacak. Ukrayna heyetine başkanlık eden Savunma Bakanı Rüstem Umerov, Ukrayna ve Rusya liderlerinin olası görüşmesiyle ilgili “Zelenski ve Putin arasındaki olası görüşme tartışılıyor ve bu konuda çalışmalar devam ediyor. Olası yeni müzakereler ve ateşkes önerileriyle ilgili ayrıntılar yakında paylaşılacak” dedi.
GÖRÜŞME TRAFİĞİ
Doğrudan görüşmeler için İstanbul adresini ilk olarak geçen hafta sonu Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin işaret etmişti. Ancak Putin’in şahsen katılmama kararı alması sonrası Ukrayna lideri Volodimir Zelenski Moskova’yı “ciddi olmamakla” suçlamış ve Ankara’da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la yaptığı ikili görüşmenin ardından heyeti İstanbul’a gönderme kararı almıştı. Bu kararın ardından yoğun bir diplomasi trafiği başlarken, dün sabah Dolmabahçe’deki Cumhurbaşkanlığı Çalışma Ofisi’nde hareketli saatler yaşandı. İlk olarak Türkiye-ABD-Ukrayna üçlü görüşmesi oldu. Türk ve ABD’li yetkililer Ukrayna tarafının endişelerini dinledi. ABD Dışişleri Siyasi Planlama Dairesi Başkanı Michael Anton, Rus heyeti başkanı Vladimir Medinski ile baş başa görüştü.
TERCÜMAN KULLANDILAR
Ardından Dışişleri Bakanı Fidan ve MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın da bulunduğu Türkiye-Rusya-Ukrayna doğrudan müzakere masası açıldı. Fidan’ın açılış konuşmasıyla saat 12.30 sularında başlayan toplantı yaklaşık bir buçuk saat sürdü. Heyetteki tüm temsilciler Rusça konuşmasına rağmen, Ukraynalıların tercüman kullandığı aktarıldı.
‘4 BÖLGEDEN ÇEKİLİN’
Görüşmelerde Rus heyetinin Moskova’nın 2022’de düzenlediği referandumla ilhak ettiği ve ana çatışma hattının bulunduğu Zaporojye, Herson, Lugansk ve Donetsk bölgelerinden tüm Ukrayna askerlerinin çekilmesi ve ardından kapsamlı bir ateşkes yapılmasını masaya getirdiği belirtildi. Ukrayna heyetinin ise iki maddelik gündemi vardı. Buna göre Kiev’in amacı Moskova’nın 30 günlük ateşkesi kabul etmesi ve perşembe günü gerçekleşmeyen Zelenski-Putin zirvesi için Rus heyetinden tarih belirlenmesiydi. Dün Avrupa Siyasi Topluluğu’nun (AST) 6’ncı zirvesi için Arnavutluk’un başkenti Tiran’da bulunan Zelenski de yaptığı açıklamada, “Bir numaralı önceliğimiz tam, koşulsuz ve dürüst bir ateşkes” dedi. “Müzakere sürecinde en azından asgari düzeyde bir güven tesis etmeliyiz” diyen Zelenski, bunun da “savaş esirlerinin serbest bırakılması, kaçırılan Ukraynalı çocukların geri verilmesi ve sivil rehinelerin serbest bırakılmasıyla sağlanabileceği” değerlendirmesinde bulundu.
KREMLİN İLE SÜREKLİ TEMAS
Rus tarafı, müzakerelere Mart 2022’de kalan yerden devam edilmesini isterken Kremlin’in de Dolmabahçe’deki heyetle temas halinde olduğu bildirildi. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Heyetle sürekli temas halindeyiz. Soru işaretlerinin oluşması durumunda Moskova ile görüşerek karşı tarafa anında cevap verebilirler” dedi.
SERİ TOPLANTILAR, ÇAPRAZ GÖRÜŞMELER
Türkiye heyetinde MİT Başkanı İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da yer aldı.
Rusya heyetine Kremlin danışmanı Vladimir Medinski başkanlık etti.
Ukrayna heyetine Savunma Bakanı Rüstem Umerov liderlik etti.
Rüstem Umerov/Vladimir Medinski
RUS HEYETİNİN BAŞI ‘ŞAHİN’ MEDİNSKİ
UKRAYNA yönetimi Rus lideri Vladimir Putin’i İstanbul’daki görüşmelere düşük rütbeli bir heyet gönderdiği için “ciddiyetsizlikle” suçlarken, görüşmelerde Rus heyetine Vladimir Medinski liderlik etti. Mart 2022’de yine İstanbul’da yapılan ilk doğrudan görüşmelere de katılan Putin’in danışmanı Medinski, Kremlin’de ‘şahinin de şahini’ kanadı temsil eden aşırı milliyetçi bir isim.
UKRAYNA KARŞITI
- Medinski, 1970 yılında o dönemler Sovyetler Birliği’nin bir parçası olan Ukrayna’nın küçük bir kasabasında doğdu.
- Rus tarihi üzerine yazdığı milliyetçi yazılarla tanınan Medinski, Kremlin tezlerini ulusal bir anlatıya dönüştürme yolunda benzer bir vizyonu paylaştığı Putin’in yakın çevresine girdi.
- 2020 yılında danışmanlık pozisyonuna gelmesinden önce Kültür Bakanlığı yapan Medinski, Ukrayna’nın bir ulus olarak varlığını sıklıkla inkâr eden ve Ukrayna toprakları üzerinde kapsamlı iddialarda bulunan yazılar kaleme aldı.
- Rusya içinde bile birçok tarihçi tarafından gerçekleri saptırmakla itham edilen Medinski, 2022’deki Ukrayna işgalinin Rus ders kitaplarına nasıl gireceğini de belirleyen isim.
- Medinski’nin hazırlattığı kitaplarda Ukrayna “aşırı milliyetçi bir devlet” olarak tanımlanırken, Rusya’nın 2014’te Kırım’ı ilhak ederek “barışı sağladığı”, Moskova’nın “Rus topraklarını geri kazandığı” ifadeleri yer alıyor.
- Birçok Rus yetkili gibi ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya’ya yakın duruşundan memnuniyetini dile getiren Medinski, geçen ay yaptığı bir açıklamada, “Trump’ın çabalarının Rusya’daki tarih dersi kitaplarına gireceğini” söylemişti.
FİDAN’DAN AÇILIŞTA NET MESAJ: ‘YIKIMI DEĞİL BARIŞI SEÇİN’
İSTANBUL Dolmabahçe’deki Cumhurbaşkanlığı Çalışma Ofisi’nde dün gerçekleşen Rusya-Ukrayna doğrudan görüşmelerinde, Türkiye’nin de büyük katkısı oldu. Önce ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile ikili görüşme yapan, sonra ABD, Ukrayna, Türkiye görüşmelerine katılan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye-Rusya-Ukrayna üçlü görüşmesinin açılışını da yaptı.
‘İKİ YOL VAR’
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump’ın barış çağrılarına kulak vermiş olmalarını önemli bulduklarını söyleyen Fidan, “yıkımı değil barışı seçin” çağrısı yaptı. Fidan, toplantının, Mart 2022’den bu yana taraflar arasında gerçekleşen ilk doğrudan temas olduğunu belirterek “Takdir edersiniz ki gelinen aşamada iki yol bulunmaktadır. Yollardan biri bizi barışa götürecek bir süreci başlatacak, diğeri ise daha fazla yıkıma ve can kaybına yol açacak. Taraflar bu yollardan hangisini seçeceklerine, kendileri kendi iradeleriyle karar vereceklerdir” ifadelerini kullandı.
Fidan görüşme sonrasında yaptığı paylaşımda ise “Dünya barışı için önemli bir gündü. Yoğun diplomatik çabalar sonucunda, Rusya ve Ukrayna heyetleri İstanbul’da, Türkiye’nin kolaylaştırıcılığında görüşme gerçekleştirdiler. Toplantının neticesinde, güven artırıcı bir önlem olarak her iki ülkeden biner kişinin takas edilmesi konusunda anlaştılar” dedi.
‘ÇABALAR DEVAM EDECEK’
Ateşkese ulaşılmasını mümkün kılacak koşulların yazılı şekilde karşı tarafla paylaşılması hususunda mutabık kalındığını belirten Fidan, “Taraflar tekrar bir araya gelmek konusunda prensipte anlaştılar. Türkiye olarak Rusya ve Ukrayna arasında kalıcı barışı mümkün kılacak her türlü çabayı sergilemeye devam edeceğiz” ifadesini kullandı.
AVRUPA VE ABD TEPKİLİ: RUSYA’NIN TAVRI KABUL EDİLEMEZ
BİRLEŞİK Krallık Başbakanı Keir Starmer Avrupalı liderlerin, “Rusya’nın ateşkes görüşmelerindeki tutumunun kabul edilemez olduğu konusunda ABD Başkanı Donald Trump ile hemfikir olduklarını ve ortak bir yanıt vermeye hazırlandıklarını” söyledi. Arnavutluk başkenti Tiran’da yapılan Avrupa Siyasi Topluluğu toplantısı çerçevesinde Avrupa liderleri, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile görüştü. Starmer, İstanbul’daki toplantı sonrasında gazetecilere yaptığı açıklamada, “Az önce Başkan Zelenski ile bir toplantı yaptık ve ardından Başkan Trump ile müzakerelerdeki gelişmeleri ele almak üzere bir telefon görüşmesi gerçekleştirdik ve Rusya’nın tutumu kabul edilemez” dedi.
BURAYA NASIL GELİNDİ
Avrupa’nın ortak bir yanıtı koordine ettiğini söyleyen Starmer, Trump ile alınan pozisyona Fransa, Almanya ve Polonya liderlerinin de destek verdiğini söyledi. Starmer, 10 Mayıs’ta Fransa lideri Macron, Almanya Başbakanı Merz ve Polonya Başbakanı Tusk ile Kiev’e gitmişti. Sonrasında 30 günlük ateşkes çağrısı yapılmıştı. Rusya lideri Vladimir Putin ise ateşkesi kabul etmek yerine 2022 yılında İstanbul’da kalan yerden müzakerelere hazır olduğu mesajı vererek dünkü İstanbul görüşmelerinin yolunu açmıştı.
Yorumlar
Kalan Karakter: