Çin, ABD’nin küresel politikalarındaki belirsizlikten yararlanarak bölgesel liderleri aynı masada toplamaya çalışıyor. Pekin’de düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesine Türkiye, Rusya ve Hindistan'ın da aralarında bulunduğu çok sayıda ülke katıldı.
Zirvede ABD’nin öngörülemez tutumuna karşı ortak tavır sergilenmesi gündeme geldi. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, açılış konuşmasında "ABD'nin hegemonya ve güç siyasetine karşı" iş birliği çağrısı yaptı.
Çin'in Tianjin kentinde düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesinde konuşan Putin, Ukrayna'daki savaşı Batılı güçlerin başlattığını öne sürdü.
AFP'nin haberine göre Putin, "Bu kriz Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısıyla değil, Batı'nın desteklediği ve kışkırttığı Ukrayna'daki darbenin sonucu olarak ortaya çıktı" dedi.
Rusya lideri, "Krizin ikinci nedeni Batı'nın Ukrayna'yı NATO'ya çekmeye yönelik sürekli girişimleridir" diye ekledi.
Putin açıklamaları etkisini sürdürürken Çin lideri Şi de ABD'ye karşı iş birliği mesajı vererek, ABD Başkanı Donald Trump'ın tarifelerine karşı iş birliği çağrısı yaptı.
Washington Post'un (WP) haberinde, özellikle Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin 7 yıl aradan sonra Pekin’e gerçekleştirdiği ziyarete dikkat çekildi. WP bu gelişmeyi, Çin’in ABD’nin ticaret politikalarından rahatsız olan ülkelerle ilişkilerini güçlendirme çabası olarak yorumladı.
Şİ'NİN HEDEFİNDE TRUMP VAR
Örgütün kuruluşundan bu yana çok taraflılık anlayışıyla hareket ettiğini, yoğun istişareye ve faydaların paylaşılmasına dayalı bir küresel yönetim anlayışını ortaya koyduğunu belirten Şi, "ŞİÖ, uluslararası eşitliğin ve adaletin yanında olarak, uygarlıkların kapsayıcılığını ve birbirinden öğrenmesini savunarak hegemonyacılığa ve güç siyasetine karşı etkin bir güç haline geldi" dedi.
Çin lideri, örgüt üyelerine farklılıkları kenara koyup işbirliğini ve dayanışmayı geliştirme çağrısında bulunarak, "Eşit ve düzen içinde çok kutuplu bir dünyayı ve evrensel olarak kapsayıcı bir ekonomik küreselleşmeyi savunmalı, küresel yönetim sistemini daha eşit ve adil hale getirmeliyiz" ifadesini kullandı.
Ekonomik iş birliklerinin artırılmasını da gündeme taşıyan Şi, özellikle mega ölçekli pazardan yararlanmak için bağların güçlendirilmesi çağrısında bulundu. Şi, bir ŞİÖ kalkınma bankasının kurulması önerisini de gündeme getirdi.
Çin’in üye ülkelere şimdiye kadar 84 milyar dolarlık yatırım yaptığını belirten Şi, önümüzdeki üç yıl için 1,4 milyar dolarlık ek kredi desteği sağlanacağını da açıkladı.
TRUMP'IN POLİTİKALARI ÜLKELERİ YAKINLAŞTIRDI
Berlin merkezli Mercator Çin Araştırmaları Enstitüsü’nden Claus Soong, Trump’ın öngörülemeyen politikalarının ABD’ye karşı benzer düşünen ülkeleri yakınlaştırdığını ifade etti. Soong, bu durumun “ABD’ye karşı ortak bir koalisyon” oluşumuna katkı sağladığını dile getirdi.
Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın yer aldığı BRICS grubunun yanı sıra ŞİÖ’nün de Pekin’in “Batı tek güç değildir” mesajının merkezinde olduğu belirten Soong, bu yaklaşımın siyasi açıdan kritik bir anlam taşıdığını söyledi.
GÜVENLİK ENDİŞELERİ YAKINLAŞMAYI TEŞVİK ETTİ
Lanzhou Üniversitesi’nden uluslararası ilişkiler uzmanı Zhu Yongbiao, forumun Washington’a karşı bir blok oluşturmak için kurulmadığını aktardı. Ancak Zhu, Trump’ın ticaret ve dış politikalarının küresel istikrarsızlığı artırdığını dile getirdi.
Rusya-Ukrayna çatışması ve Orta Doğu’daki gelişmelerin bölgesel güvenliği olumsuz etkilediğini vurgulayan Zhu, neredeyse tüm ülkelerin güvenlik endişelerinin arttığını belirtti. Zhu, bu nedenle forumun devletler arası yakınlaşmayı teşvik ettiğini kaydetti.
Johns Hopkins Üniversitesi’nden Carla Freeman ise grubun henüz yalnızca bir “sohbet platformu” işlevi gördüğünü ifade etti. Freeman, buna rağmen Çin’in dost kazanmasına ve farklı bir küresel düzen vizyonunu yaymasına zemin hazırladığını söyledi.
ŞANGHAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ
ŞİÖ, ilk olarak 1996'da sınır güvenliği ve ekonomik işbirliği ittifakı olarak Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan tarafından oluşturuldu. O yıllarda "Şanghay Beşlisi" olarak anılan gruba 2001'de Özbekistan'ın da dahil edilmesiyle örgütün kuruluşu gerçekleşti.
2017'de Kazakistan'da düzenlenen Astana Zirvesi'nde Hindistan ve Pakistan'ın üyelik süreçleri tamamlanırken 2021'de Tacikistan'da düzenlenen Duşanbe Zirvesi'nde İran'ın, 2024'te Kazakistan'da düzenlenen Astana Zirvesi'nde Belarus'un katılımıyla örgütün üye sayısı 10'a ulaştı.
Moğolistan ve statüsü Eylül 2021'den bu yana aktif durumda bulunmayan Afganistan, örgütte "gözlemci" olarak yer alırken ŞİÖ'nün, aralarında Türkiye'nin de olduğu 14 ülkeyle "diyalog ortaklığı" bulunuyor.
Örgüt üyesi ülkelerin yüz ölçümlerinin toplamı, Avrasya kıta parçasının yaklaşık yüzde 65'ini kapsıyor, dünya nüfusunun yüzde 40'ını ve küresel gayrisafi hasılanın yüzde 30'unu temsil ediyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: